Στ. Γουργουρής: Η πολιτική μνήμη, ο εθνικισμός και η αριστερή κυβερνητικότητα
Στο Κόκκινο Ρόδου 103.7 και την Πόλυ Χατζημάρκου μίλησε ο Στάθης Γουργουρής, Καθηγητής Συγκριτικής Λογοτεχνίας Πανεπιστημίου Columbia Νέας Υόρκης, με αφορμή την εισήγησή του με θέμα «Δημοκρατία και Αριστερή Κυβερνητικότητα» στο συμπόσιο «Μέρες Μνήμης και Δημοκρατίας» στη Λέρο.
"Οι σύγχρονες κοινωνίες πάσχουν από αμνησία, ιδιαίτερα στην Αμερική αυτό είναι μία από τις πιο σταθερές μορφές κοινωνικής συμπεριφοράς. Η μνήμη όμως έχει τεράστια σημασία, συνδέεται άμεσα με την αίσθηση της ιστορίας μιας κοινωνίας καθώς και με τη συμπεριφορά του ανθρώπου ως κοινωνικού όντος» αναφέρει ο καθ. Στάθης Γουργουρής Στο Κόκκινο Ρόδου 103.7.
Και σχολιάζοντας τη δήλωση του κ. Μητσοτάκη (Τι τον νοιάζει τον 17χρονο για τη δολοφονία Λαμπράκη…), σχολιάζει:
«Εδώ υπάρχει μια επιλεκτική αλλά και απατηλή μνήμη. Δεν είναι απλά ‘δεν θυμάμαι γιατί ήμουν μικρός’, είναι ‘δεν θέλω να θυμόμαστε αυτό, θέλω να θυμόμαστε κάτι άλλο’. Στη μνήμη υπάρχει πάντα κάποια πολιτική, όχι μόνο στο τί θέλουμε να θυμόμαστε ή να ξεχνάμε αλλά και στο τί κάνουμε μ’ αυτό που θυμόμαστε ή ξεχνάμε. Αυτή η πολιτική μνήμη νομίζω ότι πρέπει να μας απασχολεί περισσότερο από μια γενική θεωρία περί κοινωνικής μνήμης».
«Υπάρχει μια τάση στην εποχή μας να λέμε ότι ζούμε σα να μην υπάρχει παρελθόν, σε ένα ‘νεωτερικό παρόν’ όπως παλιότερα χαρακτηρίστηκε. Αυτό δεν ισχύει. Μάλλον ζούμε σε μια αχρονία και αν κάποιος δεν έχει αίσθηση του χρόνου, σε όλες του τις διαστάσεις, δε μπορεί να λειτουργήσει ως πολιτικό ον. Δε μπορεί δηλαδή να κάνει διακρίσεις ή να παίρνει πολιτικές αποφάσεις με κάποια συγκριτικά δεδομένα».
Συνδέοντας την κουβέντα μας με το βιβλίο του Ενδεχομένως αταξίες (εκδ. Νήσος), ο ίδιος αναφέρει: «Αρνούμαι την ιδεολογία της τάξης, με την έννοια του καθεστώτος κανόνων, που χρησιμοποιείται από τους φορείς της εξουσίας, σε όλες τις κοινωνίες, σαν κατασταλτικός μηχανισμός και ως δικαιολογία για κάποιες άλλες πρακτικές»
«Σε αντίθεση με τις κοινωνίες, οι διαστάσεις της ταυτότητάς μας είναι τεχνητές, δημιουργούνται από τους ανθρώπους κάτω από συγκεκριμένες κοινωνικές και ιστορικές συνθήκες (π.χ. ο όρος ‘ελληνικότητα’ δεν υπήρχε πριν το 19ο αιώνα και αποτελεί μέρος της τότε δημιουργίας εθνικών ταυτοτήτων). Ως εκ τούτου,οι ταυτότητες μπορεί και να αλλάξουν. Αυτό δεν πρέπει να το φοβόμαστε, αντιθέτως όταν παγιώνονται οι ταυτότητες, τότε είναι που φετιχοποιούνται".
«Η έξαρση του εθνικισμού είναι αποτέλεσμα της παγκοσμιοποίησης. Υπάρχει παντού στον πλανήτη η τάση των κοινωνιών να θέλουν να αποτραβηχτούν από αυτό που δεν ελέγχουν. Η παγκοσμιοποίηση είναι κυρίως οικονομικό φαινόμενο, σαφώς με πολιτικές διαστάσεις. Πιστεύω όμως ότι δεν υπάρχει τρόπος να επιστρέψουμε σε εθνικές οικονομίες ελεγχόμενης παραγωγής και αυτό ισχύει παντού, ακόμα και για την Αμερική όπου, και εκεί, κάποια στρώματα υποφέρουν και άλλα επωφελούνται. Το ίδιο σύμπτωμα είναι και ο τραμπισμός. Οπότε, αν και μπορώ να εξηγήσω γιατί υπάρχει, ο εθνικισμός είναι μια τεράστια φενάκη γιατί αντί να βοηθήσει τις κοινωνίες να ανταπεξέλθουν στο πρόβλημα μιας παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, τις οδηγεί προς μια φαντασίωση ενός πράγματος που δεν μπορεί να υπάρξει.
Οι κοινωνίες πρέπει να μπορούν να σκεφτούν τον εαυτό τους διαφορετικά, σε συνδυασμό με άλλες κοινωνίες. Να βρουν συμμαχίες, να βρουν τα κοινά τους στοιχεία. Αυτό είναι μια ελεύθερη πολιτική. Ο εθνικισμός, αντίθετα, είναι μια πολιτική εναντίον της ελευθερίας».
«Ο λόγος εναντίον της παγκοσμιοποίησης ανήκε στην Αριστερά (π.χ. Σιάτλ, Γένοβα κλπ.). Αυτός ο λόγος έχει χαθεί, και αυτό είναι μια μεγάλη απώλεια. Βρίσκεται στα χέρια της Δεξιάς, και μάλιστα μιας πολύ σκληρής, εθνικιστικής Δεξιάς».
Αναφερόμενος στον ευρωπαϊκό νότο, ο καθηγητής επισημαίνει ότι «δεν είδαμε να διαμορφώνεται μια νότια συμμαχία, σε μια φάση που φαινόταν ότι θα συμβεί, πάντα μιλώντας σε επίπεδο κοινωνίας και κινημάτων. Βέβαια, η ιστορία είναι απρόβλεπτη και κάθε κοινωνία έχει δικούς της ρυθμούς. Οι συνθήκες πλέον είναι δύσκολες και δύσκολοι θα είναι και οι αγώνες από ‘δω και στο εξής…».
«Η Αριστερά πάντα βρισκόταν σε μια κατάσταση αντίστασης, εκτός από τις λίγες επαναστατικές στιγμές της στην ιστορία. Γι’ αυτό με ενδιαφέρει το πώς μπορεί να γίνει η μετάβαση από την αντίσταση στην αριστερή κυβερνητικότητα. Με τον όρο αυτό δεν εννοώ το αποτέλεσμα μιας εκλογικής αναμέτρησης ή των αποφάσεων μιας αριστερής κοινοβουλευτικής, ή νομοθετικής, εξουσίας. Με ενδιαφέρει η συμπεριφορά μιας κοινωνίας στο σύνολό της, με ενδιαφέρουν οι κινηματικές πλευρές της Αριστεράς τις οποίες θα ήθελα να δω έξω από τα πλαίσια μιας απλής αντίστασης και ως πρακτικές που δημιουργούν νέες δομές στις γειτονιές, συστήματα αλληλεγγύης κλπ. Και αυτά αποτελούν μέρος της αριστερής κυβερνητικότητας …».
https://left.gr/news/st-goyrgoyris-i-politiki-mnimi-o-ethnikismos-kai-i-aristeri-kyvernitikotita