Οι εκλογές είναι πολύ κρίσιμες και για την Αριστερά

Δύο εβδομάδες πριν τις εκλογές και ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ έχει πλέον διασπαστεί, η συζήτηση για το μέλλον της Αριστεράς είναι όχι μόνο αναγκαία αλλά και επιτακτική. Σύμφωνα με τον Στάθη Γουργουρή “αν ο ΣΥΡΙΖΑ χάσει τις εκλογές, τότε όλα θα έχουν τελειώσει. Αν πάλι κερδίσει, τότε θα συνεχιστεί ο προβληματισμός αν η κυβέρνηση που θα προκύψει είναι κυβέρνηση της αριστεράς ή όχι”. Η συζήτησή μας ξεκινά από τον ΣΥΡΙΖΑ, το μέλλον της αριστεράς, για να καταλήξει στα κινήματα, τα δίκτυα αλληλεγγύης και την ευρωπαϊκή αριστερά.

Τη συνέντευξη πήρε η Ιωάννα Δρόσου

Ύστερα από επτά μήνες βρισκόμαστε και πάλι σε προεκλογική περίοδο. Το «φαινόμενο ΣΥΡΙΖΑ» ηττήθηκε ή οι εκλογές είναι το εργαλείο ώστε να δοθεί νέα ώθηση στην κυβέρνηση της Αριστεράς;

Είναι αδιαμφισβήτητη η ήττα, αλλά δεν υπάρχει λόγος να φετιχοποιούμε τη λέξη. Το ερώτημα είναι αν η ήττα είναι τόσο καταστροφική ώστε να αλλοιώνεται το εγχείρημα, ή αν είναι μια στιγμή υποχώρησης στο μεγάλο δρόμο που έχει να διανύσει ο ΣΥΡΙΖΑ. Και αυτό το ερώτημα είναι ακόμα ανοιχτό. Το αποτέλεσμα των εκλογών θα δώσει μια πρώτη απάντηση. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ χάσει τις εκλογές, τότε θα έχει τελεστεί το σχέδιο της αριστερής παρένθεσης. Αν προκύψει κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, οι αποφάσεις της θα δείξουν αν πρόκειται για κυβέρνηση της Αριστεράς ή όχι.

Πώς αποτιμάς το έργο της επτάμηνης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ;

Πρώτα απ’ όλα πρέπει να διευκρινίσουμε πως η κυβέρνηση δεν είχε τον έλεγχο της εξουσίας, καθώς η δικτύωση του κράτους και των δημόσιων υπηρεσιών σε όλα τα επίπεδα δεν παραδόθηκε ποτέ στα χέρια της. Από την άλλη, ο περισσότερος χρόνος και δυνάμεις αναλώθηκαν στη διαπραγμάτευση, στερώντας από την κυβέρνηση πόρους και ενέργεια να επιτύχει κάποιο εις βάθος έργο. Οι λίγοι αυτοί μήνες δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρότυπο για όσα θα πρέπει να κάνει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ μετά από τη δεύτερη εκλογική μάχη. Οι συνθήκες έχουν πλέον αλλάξει και μάλιστα, θα έλεγα, ριζικά.

Δεν είναι μόνο το μνημόνιο

Θα μπορούσαμε να πούμε πως η εφαρμογή του τρίτου μνημονίου ή ο απεγκλωβισμός από αυτό θα δείξουν αν πρόκειται για κυβέρνηση της Αριστεράς ή όχι;

 Δεν είναι τόσο απλή η διάκριση. Πρέπει να ξεφύγουμε από τη διπολική ανάγνωση του πολιτικού πεδίου: μνημόνιο/αντιμνημόνιο. Εκ των υστέρων φάνηκε πως ήταν λάθος αυτή η στρατηγική, που επιβλήθηκε από τους αντιπάλους για να παρουσιάσουν τους αντιμνημονιακούς ως ταραχοποιούς παράγοντες, καθώς εγκλώβισε τις πολιτικές δυνατότητες του ΣΥΡΙΖΑ σ’ ένα πολύ στενό και μη ευέλικτο πεδίο δράσης.  

Ο ΣΥΡΙΖΑ έγινε μνημονιακό κόμμα;

Αρνούμαι αυτόν τον απόλυτο χαρακτηρισμό. Κυβέρνηση της Αριστεράς δεν σημαίνει υπογραφή και εφαρμογή του μνημονίου, αλλά κρίνεται στο σύνολό της, ακόμα και από το πώς θα υλοποιήσει ή δεν θα υλοποιήσει σημεία του μνημονίου. Θέλω να πω, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να αναλάβει να υλοποιήσει εκείνες τις συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις που περιλαμβάνονται στο μνημόνιο, οι οποίες ούτως ή άλλως θα έπρεπε κάποια στιγμή να γίνουν (και κακώς χρειαζόμασταν μια συμφωνία με εξωτερικούς παράγοντες για να τις κάνουμε) και ταυτόχρονα να κάνει κινήσεις εκτός μνημονίου, για να αντισταθμίσει όσα σημεία του μνημονίου είναι απαράδεκτα και επαχθή για τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα. Επομένως, η κυβέρνηση της Αριστεράς δεν μπορεί να κριθεί αποκλειστικά από την εφαρμογή ή όχι του μνημονίου, αλλά κατά πόσο θα υπηρετήσει την κοινωνική δικαιοσύνη, αν θα εφαρμόσει ανακατανομή του πλούτου και δίκαιη φορολογία, αν θα εξαρθρώσει τη διαφθορά και τη διαπλοκή. Τέλος, είναι πολύ σημαντικό να υπάρξει αριστερή διαχείριση του κυβερνητικού μηχανισμού. Όσο και αν τρομάζει ο όρος «διαχείριση», θα πρέπει να γίνει κατανοητό πως ο τρόπος διακυβέρνησης, σε ένταση με τις δεσμεύσεις που επιβάλλουν τα μνημόνια, θα είναι αυτός που θα προσθέσει ή θα αφαιρέσει το αριστερό πρόσημο από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Θα πρέπει, λοιπόν, να σκεφτούμε την πολυπλοκότητα του πολιτικού πεδίου που ανοίγεται μπροστά μας, καθώς το μέλλον της Ελλάδας δεν κρίνεται αποκλειστικά από την εφαρμογή ή όχι του μνημονίου.

Πλέον εμφανίζεται και ένα δεύτερο δίπολο, το «ναι» και το «όχι» του δημοψηφίσματος, με τη δεξιά να προσπαθεί να εκφράσει το «ναι» και την αριστερά να εκφράσει το «όχι». Αυτό το δίπολο έχει βάση;

Κι εδώ υπάρχει απλούστευση. Όσοι ψήφισαν «όχι» δεν μπορούν να συμψηφιστούν, καθώς η απάντηση αυτή ήταν πολυσχιδής: «όχι» είπαν και οι χρυσαυγίτες, «όχι» είπαν όσοι είναι ενάντια στα μνημόνια γενικά και ενάντια στην ευρωζώνη, «όχι» είπαν όσοι ήταν ενάντια στο συγκεκριμένο μνημόνιο, αλλά υπέρ μιας άλλης καλύτερης συμφωνίας, «όχι» είπαν όσοι είναι ενάντια στα μνημόνια, αλλά υπέρ της παραμονής στο ευρώ, κτλ. Ο ΣΥΡΙΖΑ κατηγορείται ότι έχει πουλήσει το «όχι», ενώ αυτό δεν ισχύει, καθώς το «όχι» δεν ήταν ενιαίο, ούτε εντελώς δικό του. Αυτό, όμως, που συνέβη είναι ότι η συμφωνία έπληξε το συναίσθημα του ελληνικού λαού, που επιστράτευσε τεράστια δημοκρατική βούληση.

Ιστορική απειρία

Τελικά, οι ιδέες της Αριστεράς, οι ιδέες του ΣΥΡΙΖΑ μπορούν να εφαρμοστούν σ’ επίπεδο κυβερνητικής πολιτικής ή δεν είναι ρεαλιστικές και χρειάζονται αναπροσαρμογή;

Πιστεύω πως μπορεί και πρέπει να εφαρμοστούν, όμως δεν είναι εύκολο. Η Αριστερά, αν ανατρέξουμε την ιστορία της, δεν έχει την εμπειρία της διακυβέρνησης μέσα από την εκλογική διαδικασία της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Τα λάθη που συνέβησαν είναι μέρος της ιστορικής απειρίας. Η αριστερά έχει συνηθίσει να σκέφτεται αντιστασιακά, να μάχεται εναντίον των εφαρμοζόμενων μηχανισμών, πρακτικών ή ιδεών. Τώρα που βρίσκεται στην άλλη πλευρά, είναι πολύ δύσκολο να δώσει θετική χροιά σε ιδέες ή μηχανισμούς και να αντιμετωπίσει την κατ’ ανάγκην αντίδραση που θα προκύψει.

Η διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ τραυμάτισε το πρότυπο του πλουραλισμού και της πολυφωνικότητας που υπηρετούσε. Πιστεύεις πως αυτό το σχήμα μπορεί να επιβιώσει;

Αυτό πράγματι είναι πολύ ανησυχητικό. Βλέποντας την απόφαση της νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ ή μιλώντας με –κυρίως νέους- ανθρώπους, οι οποίοι αισθάνονται πως η ηγεσία τούς γύρισε την πλάτη, είναι προφανές πως υπάρχει ένα συναίσθημα απογοήτευσης και αποστράτευσης. Αν διατηρηθεί αυτό, τότε ακυρώνεται το νέο μοντέλο του συγκρουσιακά πολυφωνικού εγχειρήματος και δεν ξέρω αν θα μπορέσει να ξαναδημιουργηθεί. Όμως, ακόμα και αν τελικά αποτύχει το εγχείρημα ΣΥΡΙΖΑ, δεν σημαίνει ότι απέτυχε το μοντέλο του νέου τύπου κόμματος και δεν θα μπορέσει να εφαρμοστεί αλλού. Γι’ αυτό η Αριστερά όλης της Ευρώπης, αν όχι όλου του κόσμου, έχει στρέψει την προσοχή της στον ΣΥΡΙΖΑ και στην πορεία που θα ακολουθήσει το κόμμα.

Η κυβέρνηση γύρισε την πλάτη στα κινήματα; Ή τα κινήματα πάγωσαν μπροστά στην εξέλιξη μιας κυβέρνησης της Αριστεράς;

Νομίζω πως η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση. Μέσα στις πολύ δύσκολες αυτές συνθήκες, ένα από τα πράγματα που δεν έγινε είναι πως η κυβερνητική πλευρά δεν έδειξε την δέουσα στήριξη στα κινήματα. Για παράδειγμα ήταν λάθος που ο πρωθυπουργός δεν επισκέφτηκε τα δίκτυα αλληλεγγύης στη διάρκεια της θητείας του, ώστε να συζητήσει μαζί τους, να δημιουργήσει άμεσες δυνατότητες επικοινωνίας, που θα ήταν πολύ χρήσιμες όταν δυσκόλεψαν τα πράγματα. Από την άλλη, τα κινήματα, λόγω απειρίας σε όσον αφορά την εγγενή σχέση τους με μια κυβέρνηση και μη θέλοντας να δημιουργήσουν προβλήματα στην κυβέρνηση, άρχισαν σχετικά να αδρανούν και αυτό ίσως ενέτεινε την αποστράτευση.

Η αποστράτευση είναι λάθος

Όμως, τα κινήματα είναι τώρα, περισσότερο από ποτέ, αναγκαία…

Χρειάζεται να ενεργοποιηθούν άμεσα. Αν χάσει ο ΣΥΡΙΖΑ τις εκλογές πιστεύω ότι θα επανενεργοποιηθούν εκ των πραγμάτων. Αν, όμως, ο ΣΥΡΙΖΑ επανεκλεγεί, τα κινήματα οφείλουν να επανενεργοποιηθούν εξίσου, για να υπερασπιστούν τα συμφέροντα του λαού, όχι για να αντιμετωπίσουν την κυβέρνηση ως αντίπαλο, αλλά να την πιέσουν εκ των έσω να βρει τις κατάλληλες διόδους ώστε όσα μέτρα προβλέπονται ενάντια στα λαϊκά στρώματα που την ανέδειξαν να αντισταθμιστούν με θεσμικές πράξεις που εντέλει θα τα απελευθερώσουν από αυτό το οικονομικό αδιέξοδο.

Ορισμένοι από αυτούς που αποχωρούν από τον ΣΥΡΙΖΑ δηλώνουν πως θα στραφούν και πάλι στα κινήματα που γέννησαν τον ΣΥΡΙΖΑ, για να ανατρέψουν την αντιλαϊκή πολιτική που επιβλήθηκε…

Πιστεύω πως η αποστράτευση είναι λάθος. Η συζήτηση αυτή έπρεπε να γίνει εντός του κόμματος μετά τις εκλογές, γιατί σε αυτή τη φάση είμαστε όλοι ευάλωτοι. Σαφώς έχει τεράστια ευθύνη η ηγεσία του κόμματος που δεν ακολουθήθηκαν οι δημοκρατικές διαδικασίες του ΣΥΡΙΖΑ. Όμως, πρέπει να γίνει σαφές πως η συμφωνία είναι πράξη της ελληνικής κυβέρνησης, όχι του κόμματος ή του κινήματος, που τη διαχειρίζονται στην κοινωνία. Αν θέλουμε να διατηρήσουμε μια αριστερή σκέψη και πολιτική, οφείλουμε να μη ξεχνάμε τις διαφορές κόμματος, κυβέρνησης, κινήματος.
Με αυτή την έννοια επικροτώ την παρρησία του Αλέξη Τσίπρα ότι θα τηρήσει την συμφωνία παρότι διαφωνεί με τους όρους. Γιατί έτσι έδειξε ότι άλλες είναι οι προσωπικές του αρχές και άλλο το καθήκον του πρωθυπουργού. Αυτό δεν το βλέπει κανείς συχνά. Ο πρωθυπουργός είναι ένας ρόλος, παροδικός μάλιστα, και ο εκάστοτε πολιτικός που βρίσκεται σε αυτή την θέση οφείλει να μην ταυτίζει τον εαυτό του με τον ρόλο. Μια αριστερή κυβέρνηση έχει διαφορετικό ρόλο από ένα αριστερό κόμμα, ή από κάποιο αριστερό κίνημα που τροφοδοτεί την ισχύ της. Γι’ αυτό εάν προκύψει εκ νέου κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, θα πρέπει να υπάρξει ένας καλύτερος συντονισμός μεταξύ κυβέρνησης, κόμματος και κινημάτων, σεβόμενοι ο καθένας την αυτονομία του άλλου και όχι πλάθοντας μια ιεραρχική σχέση που αναγκαστικά θα αδρανοποιήσει το πιο αδύναμο μέρος.

Να στηριχθούν τα δίκτυα αλληλεγγύης

Έχεις γράψει σε κείμενά σου πως το μεγάλο στοίχημα είναι τα δίκτυα αλληλεγγύης και ότι το μεγαλύτερο έργο που έχει να επιδείξει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η δημιουργία αυτών. Ποιος είναι ο ρόλος των δικτύων αυτών;

Τα δίκτυα αλληλεγγύης πρέπει να στηριχθούν με κάθε τρόπο. Πρέπει όλοι να τα πλαισιώσουν και να τα αναδείξουν. Ακόμα και η κυβέρνηση θα πρέπει να τους παρέχει τη βοήθεια που χρειάζονται. Μου έχει προκαλέσει εντύπωση που η κάρτα αλληλεγγύης, η οποία προέκυψε σαφώς από την εμπειρία και με τη βοήθεια των δικτύων αλληλεγγύης, δεν έχει γίνει ευρέως γνωστή στο κόσμο γενικά. Ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να εντατικοποιήσει την προβολή όλων των θετικών στοιχείων που προέκυψαν από την κυβέρνηση της Αριστεράς.

Η διάσπαση θα αντιμετωπιστεί μόνο με ενότητα

Τι μήνυμα θα έστελνες στον κόσμο που φεύγει από τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και σε αυτούς που μένουν;

Αν ο ΣΥΡΙΖΑ χάσει τις εκλογές, τότε όλα θα έχουν τελειώσει. Οι εκλογές αυτές είναι πολύ κρίσιμες. Κατανοώ όσους φεύγουν ή απέχουν από τις διαδικασίες του ΣΥΡΙΖΑ και δεν θέλω να τους αδικήσω. Άλλωστε, το συναίσθημα είναι πάντα δίκαιο και η απογοήτευση ή η οργή είναι πολύ ισχυρά συναισθήματα. Όμως, θα πρέπει μέσα από τα κινήματα ή τα δίκτυα αλληλεγγύης να παραμείνουν ενεργοί και να στηρίξουν την αριστερά. Και να την ψηφίσουν, έστω και διαφωνώντας. Από την άλλη, αυτοί που μένουν δεν πρέπει να υποπέσουν σ’ ένα εγωκεντρικό δίκαιο, πως είναι οι μοναδικοί εκπρόσωποι της αριστερής πράξης και οι άλλοι είναι «προδότες» ή «αποστάτες». Η διάσπαση αυτή θα αντιμετωπιστεί μόνο με ενότητα, με σύμπραξη, έστω και από διαφορετικές θέσεις. Γι’ αυτό ο ρόλος των κινημάτων και των δικτύων αλληλεγγύης είναι υψίστης σημασίας.

Όσοι συντάχθηκαν με τη Λαϊκή Ενότητα;

Πιστεύω πως το εγχείρημα αυτό δεν έχει πολύ μέλλον. Από τη μία, είναι ένα κόμμα δραχμής, που δεν είναι πλειοψηφούσα άποψη στην Ελλάδα και, από την άλλη, ενέχει ένα εθνικολαϊκό στοιχείο, το οποίο εμένα ως διεθνιστή με ανησυχεί ιδιαίτερα. Σε τελευταία ανάλυση, το μεγάλο στοίχημα του ΣΥΡΙΖΑ είναι να καταφέρει να κερδίσει τη μάχη για όλη την αριστερά στην Ευρώπη και η ΛΑΕ είναι ένας σχηματισμός, που τείνει σ’ έναν αυτοεγκλεισμό.

Η ήττα του ΣΥΡΙΖΑ θα επηρεάσει την ευρωπαϊκή αριστερά

Η ευρωπαϊκή Αριστερά πώς θα επηρεαστεί από μια ενδεχόμενη νίκη ή ήττα του ΣΥΡΙΖΑ;

Όλοι έχουν στραμμένο το βλέμμα τους στην Ελλάδα, αλλά ιδιαίτερα στον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος είναι στην πρωτοπορία της ευρωπαϊκής αριστεράς, αφού είναι το πρώτο αριστερό κόμμα που σχημάτισε κυβέρνηση. Η ήττα του ΣΥΡΙΖΑ θα επηρεάσει άμεσα την ευρωπαϊκή αριστερά, καθώς θα έχει καταφέρει ο νεοφιλελευθερισμός να εξοντώσει την ιστορική σημασία μιας αριστερής κυβέρνησης στην εποχή μας. Η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ θα συνεχίσει τον προβληματισμό αν η κυβέρνηση αυτή είναι κυβέρνηση της αριστεράς ή όχι. Και η απάντηση αυτή θα πρέπει να δοθεί άμεσα, διαφορετικά πολλοί θα αποσύρουν τη συγκατάθεσή τους σε όλο το αριστερό κυβερνητικό εγχείρημα και τότε και πάλι η Αριστερά θα έχει ηττηθεί, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά γενικά.

https://www.epohi.gr/article/3664/synentefksi-me-ton-panepistimiako-stathi-gourgouri