Στοχάζεται η λογοτεχνία;

Published
Εκδόσεις Νεφέλη

Μετάφραση του Does Literature Think? από τον Θανάση Κατσικερό

Με ποιον τρόπο, άραγε, η λογοτεχνία μάς δίνει πρόσβαση στη γνώση, και τι είδους γνώση είναι αυτή; Ο συγγραφέας βάζει στοίχημα ότι ο τρόπος με τον οποίο η λογοτεχνία δημιουργεί γνωστικά αντικείμενα ανατρέπει, με πλήθος ριζικών ερωτημάτων, τον τρόπο που κατανοούμε το καθεστώς της σκέψης, ίσως και το ίδιο το νόημα του στοχάζεσθαι.

Έχει η λογοτεχνία τη δυνατότητα να λειτουργήσει θεωρητικά εκ των ενόντων, μέσα από το ίδιο το μυθογραφικό της ιδίωμα και πέρα από το αναλυτικό πλαίσιο που έχουμε κληρονομήσει ως πεμπτουσία της θεωρητικής πράξης, σύμφωνα με την παράδοση της δυτικής φιλοσοφίας; Δεδομένου ότι η λογοτεχνία εκφράζει τη μυθογραφική δύναμη της σύγχρονης κοινωνίας με τρόπο που κανένα ΜΜΕ δεν μπορεί να συναγωνιστεί, ο συγγραφέας σκηνοθετεί μια ανάγνωση του μύθου εναντίον όσων τον θεωρούν φορέα κοινωνικών ταυτοτήτων, με σκοπό να αναδείξει την απελευθερωτική του ισχύ ως φορέα μη εργαλειακής και ριζικά υπερβατικής γνώσης, η οποία, όμως, παραμένει αναντίρρητα αντιθεολογική και εγκόσμια.

Για τους πολιτικώς ορθούς και τους κοινωνικώς ορθολογούντες, η λογοτεχνία φέρει παντού μια ύποπτη φυσιογνωμία, τουλάχιστον από τότε που ο Πλάτωνας εξόρισε τους ποιητές από την πόλη εν ονόματι της φιλοσοφίας. Λαμβάνοντας υπόψη αυτό το αρχαίο σκηνικό και αντλώντας υλικό από ένα ευρύ φάσμα συγγραφέων και κειμένων -από την Αντιγόνη μέχρι τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, από τον Φλωμπέρ και τον Κάφκα μέχρι τον Ζενέ και τον ΝτεΛίλλο, από τον Σπινόζα και τον Μπερξόν μέχρι τον Χάιντεγκερ, τον Σμιτ, τον Μπένγιαμιν και τον Αντόρνο- ο συγγραφέας λειτουργεί ως σύγχρονος σκηνοθέτης της αρχαίας διαμάχης μεταξύ ποίησης και φιλοσοφίας με σκοπό να διαυγάσει τις κεντρικές απορίες των κοινωνιών που αναδύθηκαν στην ιστορία με κληρονομιά τη διαλεκτική του Διαφωτισμού. (Από την έκδοση)

"Ο τρόπος που ο συγγραφέας θέτει και διερευνά το ερώτημα αν στοχάζεται η λογοτεχνία αποδεικνύει για πιο λόγο έχει κατακτήσει μια ιδιαίτερη θέση στο χώρο της κριτικής θεωρίας. Διαθέτει μια σπάνια ικανότητα να συνδέει θέματα μεγάλης εμβέλειας με ζητήματα που απαιτούν συγκεκριμένη εξειδίκευση, αντιμετωπίζοντας με βαθιές ιστορικές γνώσεις τα άμεσα ερωτήματα της σημερινής κοινωνίας και του σημερινού πολιτισμού". (Etienne Balibar)

"Σ' αυτό το βιβλίο βρίσκουμε δέκα μινιατούρες. Στο κάθε ένθετο μικρό βιβλίο το πλαίσιο του ευρωπαϊκού κανόνα ανακρίνεται από το ίδιο του το περιθώριο, κάθε φορά εξ' αρχής. Πρόκειται για βιβλίο γραμμένο με το ρίσκο που μόνο η γνώση επιτρέπει, με τη δεινότητα αλλά και την τόλμη που όλοι περιμένουμε από τα γραπτά του Γουργουρή". (Gayatri Spivak)

____________________________________________________________________________________________________________

Κριτικές

Θεόδωρος Γρηγοριάδης: https://teogrigoriadis.blogspot.com/2008/04/blog-post_28.html

Πανδοχείο: https://pandoxeio.com/2015/01/06/gourgouris/